Maður hefur heitið Runólfur. Hann bjó fyrir og eftir 1800 á þeim bæ, er Pétursey heitir, í Mýrdal í Dyrhólahreppi í Skaftafellssýslu. Hann átti mörg börn, þó ekki séu þau nefnd. Son átti hann þann, er Ólafur hét. Hann var kallaður ófyrirleitinn og fullur með ýmislega kerskni. Í Pétursey er og hefur verið margbýli. Ólafur þessi var við smalamennsku með öðrum börnum, og var það stundum háttur hans, að þegar hann gekk fram hjá þar, sem var ból, brík eða hellir á vegi hans, að pikka þar inn í með staf sínum með ýmislegri orðamælgi og kersknis-orðum. En það var almennt trúað, að í Pétursey væri mikið til af huldufólki, og höfðu menn fyrir satt, að bæði væri þar illt og gott fólk til af því tagi.
Það bar til einn morgun síðari part vetrar, að Ólafur var venju fremur fálátur, dauflegur í viðmóti og með nokkurs konar hryggðarsvip, og kom það upp síðar, að menn ætluðu, að hann mundi hafa dreymt óþægilega um nóttina.
Þennan dag var sjóveður, og þar eð þá var vertíðin yfirstandandi, var almennt róið á sjó, bæði frá Pétursey og öðrum bæjum í sveitinni.
Þennan morgun var Ólafur sendur til að hleypa út lömbum úr lambhúsi, sem var skammt frá bænum, og kom hann ekki heim í tækan tíma. Var hans þá leitað, og fannst hann hvergi; en sumir sögðu, að hundar, er honum fylgdu, hefðu verið að ærast og gelta við bóldyr þær, er Ólafur hafði látið einna lakast við, og því var haft fyrir satt, að hundarnir hefðu séð hann þangað fluttan, þó ekki sæju það neinir menn.
Það er almennt siður í Mýrdal að senda unglinga og kvenfólk með áburðarhesta til sjávar, þegar róið er, til að flytja aflann heim til bæja að kvöldi, sem víða er langur vegur; er þetta kallað "að fara í sand" og fólkið, sem fer, kallað "sandfólk".
Nú þegar sandfólkið frá Pétursey kom á sandinn, sagði það þau tíðindi, að maður væri horfinn í Pétursey, sem hvergi fyndist. Þegar Runólfur bóndi heyrði það, sagði hann strax, að það mundi vera Ólafur sonur sinn og væri þó seinna en von væri. Þessu var játað, sem von var, og féll það svo niður að því sinni.
Það leið nú svo fram um hríð, að þó leitað væri, fannst Ólafur ekki, en þó er svo sagt, að öðru hverju fyndist eitt og annað af fötum, sem Ólafur hefði verið í, þegar hann hvarf, og skyldi þó hafa liðið langur tími á milli og fötin verið rifin og illa útleikin, þegar þau fundust. Það var einnig sagt, að enginn fyndi þau annar en Runólfur faðir hans, þó hann gengi einungis í spor annarra.
Næsta jóladagskvöld eftir hvarf Ólafs sat Runólfur bóndi, faðir hans, að mat ásamt heimilisfólki sínu úti á fjóspalli, því að þá var alsiða að sitja á palli í fjósum, en sofa þó í baðstofunni hjá sumum, en sumir höfðu fjóspallinn fyrir svefnherbergi líka. Sýndist honum Ólafur þá koma inn í einn fjósbásinn, þó í þeim stað, sem ljósið skein óglöggt á, og þótti hann vera mjög dapurlegur og enda magur og illa útlítandi; skyldi Runólfur þá skera ketbita og ætla að bjóða Ólafi, en undir eins skyldi mönnum þá sýnast eins og kippt væri í festi, er bundin þótti um Ólaf, og var hann þá jafnskjótt horfinn. Hafa sumir sagt svo frá, að í festinni hafi skrölt, líkt og hún væri samsett af járnhlekkjum.
Það var almennt sagt, að menn hefðu heyrt hljóð mikil eitt- hvert sinn úti eða jafnvel uppi í fjallinu (Pétursey, sem bærinn tekur nafn sitt af), þvílíkt sem manneskja með fullu fjöri væri ógurlega kvalin. Hafa sumir sagt, að það hafi oft verið, en maður, sem þá var kominn til vits og ára og var í Pétursey, þegar Ólafur hvarf, hefur sagt mér, að það hafi ekki fyrir víst heyrst utan í eitt skipti. Samt varð það trú, að Ólafur lifði, en væri í höndum eða réttara sagt í varðhaldi og geymslu einhverrar ósýnilegrar veru og væri í hinum hræðilegustu kvölum, enda grunaði suma, að faðir hans mundi hafa séð hann oftar en eitt sinn, þó hann gerði ekki orð á því, sem líka var eðlilegt, að hann væri ekki daglega að tala um slíkt.
Um þessar mundir var Oddur Jónsson prestur á Felli og sóknarprestur Péturseyjarmanna, því það er í Sólheimasókn. Hann var hinn mesti gáfu- og merkismaður, þótt hann væri sagður í frekara lagi drykkfelldur.
Hann hafði stundum átt að koma að Pétursey, sem líka er trúlegt, að sóknarpresturinn ætti oft leið þar um. Einhverju sinni er svo sagt, að hann hafi sagt við Runólf, að hann treysti sér til að ná Ólafi, en þó svo, að hvorugur þeirra yrði jafngóður, og hafði Runólfur ekki viljað þiggja það, því hann hafi óttast fyrir því, að það yrði sér enn meiri hjartasorg.
Eitthvert sinn hafði prestur sagt við Runólf: "Lifir Ólafur sonur þinn enn, þó aumt líf sé."
En þegar liðið var hátt á annað ár, frá því Ólafur hvarf, fór Oddur prestur austur að Reyni til að veita presti þar altarissakrament, eins og árlega tíðkast. Þá kom hann að Pétursey á heimleiðinni nokkuð kenndur.
Þá sagði hann við Runólf: "Nú er hann Ólafur sonur þinn dáinn, og þakkaðu nú guði fyrir lausn hans."
Og eftir þann tíma bar aldrei neitt það til, sem gefið gæti tilefni til að ætla Ólaf á lífi.
Nú er það eins og vant er að vera, að sumir segja, að það, sem prestur sagði um Ólaf, sé ekki annað en drykkjumælgi, en hinir aðrir segja, að þó prestur talaði ekki um slíkt, þegar hann var með öllu ódrukkinn, þá hafi hann þó verið merkari maður en svo, að hann talaði það lítið drukkinn, sem ekki ætti sér fullan stað, og þessir síðarnefndu fullyrtu það, að prestur hefði vitað margt, sem aðrir óbreyttir menn ekki vissu eða gátu vitað, og því trúa þeir víst, að hann hafi haft rétt að mæla.
Það hafa flestir fyrir satt, að eftir það að Ólafur var sagður dáinn, hafi Runólfur faðir hans fundið bein hans niður af dyrum á skúta þeim, sem hundarnir hefðu síðast skilið við hann og sem hann hafði haft einna mest ólæti við.
